Dierbare doden
september 2016
Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: de doden sterven pas echt wanneer niemand meer aan ze denkt. Mijn dierbare doden komen op de vreemdste momenten tot leven.
Als ik een geconfijte kers uit een blikje fruit haal, denk ik onwillekeurig aan oma Bep. Ik zie haar vriendelijke gezicht vol fijne rimpels. Een benige hand schiet uit en haar armbanden rinkelen tegen elkaar. "Blegh," roept ze lachend, maar met opgetrokken neus, "ga weg ermee." Oma griezelt iedere keer weer van de gele, groene en rode vruchtjes die nogal bloot op de luxe koekjes liggen te glimmen. "Weg ermee!" De schaal met koekjes gaat eerst aan haar neus voorbij, maar keert nog even terug om een botersprits te presenteren.Een herinnering aan opa Leen - geen familie van oma Bep - kom ik iedere dag tegen in de woonkamer: een duivelskruis. Al zijn kinderen en kleinkinderen kregen er één na zijn pensionering. Het duivelse karakter van het houten handwerk zit niet zozeer in de pootjes die grimmig in de lucht steken, als een Tsjechische egel die een invasie van tanks moet tegengaan. Nee, de problemen beginnen wanneer het kruis geen kruis meer is; wanneer de stofzuigermond er te hard tegenaan is gestoten of een al te nieuwsgierige bezoeker ermee aan de slag is gegaan. Dan begint een urenlang gepuzzel. Laatst was het zover. "Zeg," vroeg een familielid, "weet jij hoe het duivelskruis in elkaar moet?" Uhm...
In mijn woonkamer leg ik de reconstructie van opa's duivelskruis stap voor stap vast op camera. Bij iedere stap komt opa Leen even naast me staan. Ik zie zijn vochtige ogen bij het horen van Verdi's Slavenkoor. Ik hoor zijn innig tevreden woorden "een mens héb ook niet veel" na een goede maaltijd. En ik denk terug aan de woorden die me op het spoor zetten van zijn vrijwel verzwegen geschiedenis: "houten kielen, die maakten we in Duitsland ook." De jonge Leen die naar Duitsland reisde en als een ander mens terugkeerde heb ik nooit gekend. Toch ben ik de laatste jaren dicht bij hem gekomen. Het verhaal dat ik over hem schreef is - net als het duivelskruis - een reconstructie. Maar voor mij is de reconstructie net zo reëel als de houten puzzel in mijn hand.
In april 2017 is het boek dat ik schreef over de vrijwel verzwegen geschiedenis van Leen - en zijn honderdduizenden lotgenoten - verschenen bij Uitgeverij WalburgPers.
gerelateerde berichten: Wow - Terug naar Swinemünde (2) - Emotie in vogelvlucht - Helden van Marktplaats