Reputatieschade

maart 2017

Mensen die hun familiegeschiedenis uitzoeken vinden het misschien heel gewoon, maar voor mij was het een rare gewaarwording: je eigen naam tegenkomen in een document van 350 jaar oud. Geheel onverwacht zat ik te lezen over de twijfelachtige reputatie van Ael Foncken.

Notarissen uit de 17e en de 21e eeuw verschillen niet zo heel veel van elkaar. Ze verdienen hun geld met het optekenen van testamenten, koopakten en allerlei zakelijke documenten. Taaie kost? Welnee. Soms leest een notarieel archief als een roddelrubriek: opstootjes, scheldpartijen en openbare dronkenschap werden tot in de smeuigste details beschreven.

Dat geldt ook voor het verhaal dat Adriaen Hendricxs Feijter liet vastleggen, op verzoek van meester Gualter Zeeman. Hun relaas kwam als volgt in de notariële archieven terecht: in november 1665 reden Adriaen Feijter en Gualter Zeeman ieder op een paard van Alkmaar naar Haarlem. Toen ze bij het Castricummer hek waren, beklaagde Gualter zich over het gedrag van ene Jan Welster. Deze bleef Gualter er namelijk van beschuldigen "dat hij met seeker vrouw persoon soude in overspel ende hoererije leven." De vermeend overspelige vrouw was Ael Foncken, woonachtig in het plaatsje Wijk.

Toeval of niet: Adriaen en Gualter kwamen Ael diezelfde dag tegen in de herberg van Zandvoort, waar zij met haar vader verbleef. Gualter riep Adriaen bij zich en wees op Ael: dat was de vrouwspersoon waarover ze ’s middags hadden gesproken. De heren gingen naar hun kamer, waar even later ook Ael binnentrad. Gualter herhaalde zijn mededeling: "dit is de persoon daer ick mede beschuldicht werde." Adriaen zei dat hij niet kon geloven dat zij met elkaar in overspel leefden. Ael reageerde heftig. Ze sloeg haar handen en ogen ten hemel en benadrukte dat de beschuldiging dan ook zeer "onwaerachtich" was. Adriaen probeerde haar gerust te stellen: het was onnodig "om voor hem soodanige hooge woorden te gebruijcken." Met andere woorden: hij geloofde Ael en Gualter wel.

Door dit relaas bij de notaris vast te laten leggen, probeerde Gualter Zeeman de reputatie van zichzelf en Ael te herstellen. Of dat in zijn eigen tijd gelukt is vertelt het verhaal niet. Drie en een halve eeuw later weet ik niet wie ik moet geloven: Gualter en Ael of roddelaar Jan Welster? Wat denkt u?

Bron: Notariële Archieven Alkmaar, inventarisnummer 261, folio 76r-77r.

vorige volgende

gerelateerde berichten: wow - ode aan de heermoes